Hoe trek ik een moeilijk gesprek weer vlot?
Zweet op je rug, klamme handen, lichte paniek of irritatie? Een schurend en moeilijk gesprek brengt dit soms teweeg. Even tot tien tellen lost het zelfs niet op. Toch zijn er enkele simpele handelingen die verschil kunnen maken in bijvoorbeeld een discussie over de avondklok, tot-11-uur-in-je-bed-blijven-terwijl-je-in-een-toetsweek-zit of wel of niet inenten. De handelingen: Meebewegen, Onderzoeken en Verdragen. Per handeling een korte toelichting op het begrip, met voorbeelden van vragen die je kunt stellen, een reactie of een twist in je denken. Het gesprek vlot weer.
Mijn blouse plakt aan mijn rug. ‘Ik zie geen enkel nut van het maken van deze opdrachten’. Ik zucht. Zachtjes, zodat hij het niet merkt. Wordt dit een moeilijk gesprek? Ik heb het warm, het is einde dag en we ronden een intensieve dag af. In mijn hoofd weeg ik enkele reacties af. Mijn neiging is om Jasper nog eens uit te leggen wat het belang is van het toepassen van het geleerde op de eigen praktijk. Mwah … dat gaat niet helpen. Of kan ik de vraag terugkaatsen? ‘Jasper, wat denk jij dat het nut is van deze opdrachten?’ Deze schiet ik onmiddellijk af. Te flauw en te veel geleid door mijn emoties. Ik realiseer me dat ik niet goed begrijp waar zijn opmerking einde dag vandaan komt. We hebben prikkelende discussies gehad, Jasper toonde zich betrokken richting collega’s en stelde anderen en ook mij veel nieuwsgierige vragen. In mijn hoofd is het opeens helder: ik weet wat ik ga doen!
Moeilijk, moeilijk!
Je bent verwikkeld in een moeilijk gesprek. Het schuurt, stokt, schudt en je ziet geen uitweg. Erger nog: jullie gaan boos uit elkaar en het conflict is daar. Je hebt van alles geprobeerd: rustig tot tien tellen, uitleggen welke oplossing jij ziet, je analyse delen van het probleem, LSD (luisteren, samenvatten en doorvragen) toepassen. Maar echt geholpen, heeft het niet. Soms is het gewoonweg niet zo simpel. Wat kan je doen wanneer je verwikkeld bent in een discussie over de avondklok, tot-11-uur-in-je-bed-blijven-terwijl-je-in-een-toetsweek-zit, wel of niet inenten, wederkerigheid toepassen in het huishouden of de toeslagenaffaire? Hoe maak je een moeilijk gesprek makkelijker?
Meebewegen in een gesprek
Een paar simpele handelingen kunnen verschil maken. Drie praktische voorbeelden. Ten eerste de handeling Meebewegen. In dat geval laat je de ander voorgaan in het gesprek. Je sluit onder andere aan op de vraag, het tempo, de taal, de zienswijze of op dat wat de ander bezighoudt. Een reactie op Jasper zijn opmerking is bijvoorbeeld: ’Vertel, wat houdt je nu bezig?’ Of: ‘Wanneer is een opdracht nuttig voor jou?’ of ‘Hoe wil jij verdergaan na vandaag?’ Je vermijdt een discussie en gaat mee in de beleving van Jasper. Hoe je een gesprek sowieso anders kan starten en hoe je kan reflecteren op jouw Meebewegen lees je hier.
Onderzoeken in een gesprek
Een tweede handeling is Onderzoeken. Een veel voorkomende valkuil in uit de hand gelopen gesprekken, is het ontbreken van een nieuwsgierige en onderzoekende blik. Voor je het weet denk of voel je iets, je veronderstelt het als waar en zit je op een verkeerd spoor. Met als gevolg een geïrriteerde gesprekspartner. Kun je vanuit nieuwsgierigheid en de overtuiging dat je niet alles weet en begrijpt, zonder oordeel en de tijd nemend, naar betekenis zoeken?
De opmerking van Jasper komt voor je gevoel uit de lucht vallen en je merkt irritatie bij jezelf. Wat is er aan de hand? Je weet het niet. Dus het is best logisch om op onderzoek uit te gaan. ‘Wat bedoel je met nut?’ of ‘Welke mogelijkheden zie jij in je werk om hiermee aan de slag te gaan?’ of ‘Hé, ik merk wat irritatie. Vertel!’ Een manier om te Onderzoeken is bijvoorbeeld ook van perspectief te wisselen.
Verdragen in een gesprek
Een laatste en praktische handeling is Verdragen. Niet zo eenvoudig, maar wanneer het lukt, heel effectief. In moeilijke gesprekken heb je vaak aardig wat te Verdragen. Met Verdragen bedoel ik grootmoedig (even) dragen van gevoelens van onder andere niet weten, irritatie, angst, afhankelijkheid, intensiteit, machteloosheid, tijdsdruk of ambivalentie. Je laat het proces bij de ander, ondersteunt en schenkt vertrouwen om tot een volgende stap te komen. Bij Jasper voelde ik irritatie bij zijn opmerking, ik ervaarde ook tijdsdruk zo op het eind van de dag. Een discussie over het nut van opdrachten, brengt de eindtijd misschien in gevaar.
In het gesprek met Jasper, moet ik even wat Verdragen. Dat is vooral een intern proces. Ik signaleer mijn irritatie, parkeer de tijdsdruk en laat beide even voor wat het is. Ik Verdraag om me vervolgens te richten op Jasper en me af te vragen wat ik wil weten of begrijpen. Meer voorbeelden?
Was dit nuttig voor je? Deel het gerust zodat we met elkaar gesprekken vlot kunnen trekken, conflicten oplossen en genieten van een verrassend mooi gesprek.