Story-telling
Zolang er mensen zijn, zolang bestaan er verhalen. In een tekening gevat, in woord verteld of op schrift geschreven. Eind vorig jaar heb ik vier bijeenkomsten geleid met EVV-ers (Eerst Verantwoordelijke Verzorgende) in de ouderenzorg. Die dagen stonden in het teken van verhalen vertellen aan elkaar waaronder over de betekenis van cliëntgerichtheid voor hen.
De kracht
Verhalen vertellen heeft een functie. Wat er eigenlijk gebeurt is dat ervaringen betekenis krijgen. Die deel je met elkaar, waardoor kennis overgedragen wordt. Kennis die weer kan leiden tot nieuw of ander gedrag. Zo leg je een verbinding tussen het verleden, het heden en de toekomst. Het bijzondere van verhalen vertellen is dat het niet alleen verbindend werkt in tijd, maar ook verbinding creëert tussen mensen. Dikwijls ontstaat een sfeer waar de tijd wat trager lijkt te gaan, waar men elkaar waardeert en waar trots ontstaat. Gewone en vanzelfsprekende handelingen komen in een ander licht te staan en krijgen meer glans. Een kleine greep uit de mooie verhalen die de kracht illustreert. ‘Ik doe niet gelijk, maar ik vraag eerst aan de cliënt wat hij vandaag wil. Ik vraag wat wilt u op uw brood, wilt u douchen vandaag, lukt het om uw kousen zelf aan te doen?’.
De cliënt
Tijdens de bijeenkomsten hebben we met de EVV-ers gepraat over wat cliëntgerichtheid voor hen is. Op welk moment hadden zij vooral het gevoel dat ze werkelijk van betekenis waren? Meer dan 60 verhalen zijn vastgelegd, gedeeld en aan elkaar verbonden. Rode draden die zichtbaar werden waren: verdiep je in het verleden van de cliënt en breng elementen terug in het heden. Zoals een cliënt die gewend was aan het einde van de dag met een glaasje rode wijn en wat chips de dag af te sluiten. Maar ook bleek dat creativiteit zorgt voor waardevolle momenten voor de cliënt. Hoe kun je onmogelijke wensen, toch mogelijk maken? Dat betekent bijvoorbeeld dat je soms voorbij taken en regels moet denken en handelen met de nodige vasthoudendheid. Zo kon een verzorger daardoor tijdens de laatste dagen van een cliënt een wens in vervulling brengen.
Het resultaat
Deze dagen hebben vooral opgeleverd dat van en met elkaar leren leidt tot waardering voor jezelf en anderen. ‘Zo gewoon is het nu ook weer niet, wat we doen’. Kennis werd gedeeld, waardoor nieuwe ideeën of initiatieven ontstonden. Tegelijkertijd ontstond ook het besef dat de cliëntgerichtheid nog kan groeien. Elkaar verhalen blijven vertellen en daardoor betekenis creëren, zou daar zomaar eens in kunnen helpen.
Spelen in organisaties
Droomde jij vroeger ook wel eens dat je vleugels had en tot ongekende hoogten vloog? Iets van dat gevoel kreeg ik op de kermis, in de draaimolen of in de calypso. Wat een bovenmenselijk gevoel gaf me dat.
Ik ben van mening dat volwassenen nog steeds graag vliegen. En dan niet letterlijk, maar meer in figuurlijke zin. Zo’n moment waarbij je ervaart dat er beweging is, dat het vanzelf gaat, dat het groter en mooier wordt. Het maakt je werk werkelijk leuk. Ik vind het een feest als ik als adviseur daar een ruimte voor kan creëren. Het fascineert me hoe je optimaal kunt balanceren tussen de vlucht (het plan, de regels & afspraken) en het vliegen (het moment, de ruimte & vrijheid).
Het was als een vlieger..
Bij een klant in de energiesector heb ik in co-creatie met twee andere organisaties (overheid & consultancy) een masterclass georganiseerd over de toekomst van energie. Het resultaat was inspiratie en ervaringsuitwisseling over organisaties heen, bevlogen ideeën en impact op deelnemersniveau zowel in privé als in het werk. Het was als een vlieger die met mankracht en windkracht ‘opeens’ de wind pakte en snelheid en hoogte kreeg.
Er was energie, aandacht & ambitie
Dit was nog de vlucht: een geplande event met doordachte inhoud. Maar daarna ontstond er ruimte om te vliegen. Er was energie, aandacht & ambitie. Hoe kunnen we de vlieger hoog houden? Ik bevroeg de verantwoordelijken binnen de organisatie. Zien jullie wat ik zie? Horen jullie de roep om meer en verder? Voelen jullie de energie die ontstaat? Zullen we gaan vliegen? Het antwoord was ja.
Dit is het moment waarop je, als je niet oppast, weer een vlucht gaat plannen. De kunst is om een kader te schetsen met zoveel vrije ruimte dat het vliegen ontstaat. De ambitie is nu om een zelf organiserend systeem te creëren, waarbij 3 organisaties à la minute strategische vraagstukken kunnen inbrengen op een webplatform. Een groep talenten/experts en mogelijk ook klanten wordt snel daarna uitgenodigd haar expertise en ideeën op een specifiek vraagstuk in te brengen. De vrager, werkzaam op strategisch niveau, brengt het vraagstuk in. De talenten, experts & klanten bijten zich daarin gedurende enkele uren vast. Het resultaat wordt ‘overhandigd aan de vrager. En daarmee heft de groep zich op, tot het moment waarop er een nieuw vraagstuk is en zich een nieuwe groep vormt.
Momenteel vormt zich een groep van ‘vliegeraars’ die het kader helpen schetsen en die straks een strategisch vraagstuk gaan ophalen. Ik zorg voor een mooi vliegerveld en een dosis wind en dan verlaat ik het vliegerveld.
Aanpassen en eigenheid bewaren
Ik bezocht laatst een tuin. Een tuin ergens in Zeeland van een bevlogen man. Hij vertelde met passie over zijn ontwerp, de bloemenkeuze, dat wat groeide en wat vooral niet wilde groeien. Hij was, zoals hij zelf zei, nogal energiek maar zijn tuin ademde rust uit en was in balans. Er hing een bord met de tekst: Het gras moet buigen als de wind erdoor blaast. Hij vertelde dat deze tekst zijn vader had geholpen de oorlog te overleven.
Je eigenheid bewaren
De tekst zat in mijn hoofd. En ik legde de link naar organiseren & veranderen. Organiseren is misschien wel synoniem aan veranderen. Jezelf aanpassen en anderen daarin meenemen is een kunst op zich. Het is dikwijls pijnlijk, spannend en met een onduidelijke uitkomst. Wat geef je op en wat brengt het je? Het is balanceren tussen buigen en overeind blijven. Tussen wat van jezelf opgeven, zoals bepaalde taken en verantwoordelijkheden. Maar het is ook van belang in dit proces je eigenheid te bewaren, zoals waar je voor staat, je missie en de mogelijkheid om met je inzet waarde toe te voegen.
Brengen we elkaar mooie dingen?
Hoe doe ik dat zelf? Ik streef ernaar in dialoog te blijven met mezelf en zoek de dialoog met anderen. Ik vraag me met regelmaat af of er balans is tussen de invloed van de organisatie op mij en de invloed die ik op de organisatie heb. Brengen we elkaar mooie dingen? Of als dat misschien even niet zo is, is dat ok? Kan ik dat aan mezelf verantwoorden en aan anderen? Soms ervaar ik daarin balans en soms is het een weerbarstig proces. Tegelijkertijd zoek ik de dialoog met anderen. Vanuit welke principes werken we hier? Wat willen we, waar staan we voor en welke aanpassingen vereist dit? Kunnen we elkaar daarin vinden of op z’n minst begrijpen? De dialoog maakt het tot een collectief proces van organiseren & veranderen.
Drieslag leren
Lerende organisaties hebben zich de kunst eigen gemaakt om zich enerzijds aan te passen aan de omgeving en anderzijds de eigen richting en identiteit te bewaren (Wierdsma, 2011). Deze organisaties ontwikkelen zich. Individuen binnen de organisatie durven de principes waarop de organisatie is gebaseerd ter discussie te stellen. Dit is drieslag leren. Nieuwe principes worden ontwikkeld, waarmee een organisatie kan overgaan in een nieuwe fase.
Een kwaliteit van gras is dat het ruist en buigt in de wind en dat het altijd weer krachtig overeind komt. Buigen en je eigenheid bewaren kunnen naast elkaar bestaan. Was het toeval dat ik deze tuin bezocht?
Toekomst creëren
Wat zit er in jouw tas? Spullen voor vandaag? Ook al voor morgen? Of vooral veel zooi van gisteren en vorige week? Is je tas zwaar? Of slinger je hem zo over je schouder?
Mijn tas
Niets voor niets dat in tijdschriften de tasjesanalyse wordt uitgevoerd. Er valt namelijk wel wat te zeggen over de inhoud en dus over de persoon. Ik wil eerlijk gezegd niet weten wat er in je tas zit. Die van mij wil nog wel eens variëren. Soms te vol en te zwaar, dan weer geordend en licht. Maar 1 ding is constant: eens in de zoveel tijd keer ik hem om en haal de bezem erdoor. Ik ruim op wat ik niet meer nodig heb, gooi weg wat waardeloos is geworden en stop terug hetgeen bruikbaar is.
Mentale bagage
Waar ik vooral geïnteresseerd in ben, is wat je mentale bagage is. Wat borrelt in je op als ik daarnaar vraag? Wat is de lading van die verhalen? Sommigen hebben een geheugen vooral voor het mooie, anderen kunnen zeer levendig en in detail de tegenslagen uiteenvouwen. Beide zijn, noch goed, noch fout. Maar wat me wel boeit is wat je ermee hebt gedaan. Hoe heb jij jouw werkelijkheid sociaal geconstrueerd?
Jouw toekomst
Een goede analyse van wat je is ‘overkomen’, met respect voor jezelf en anderen, is goud waard. En dat geleerde toepassen, dat is je toekomst creëren. Ik vraag daarom graag in kennismakings- en coachingsgesprekken naar je mentale bagage. Gooi die tas maar over je schouder!